Phương án đầu tư mở rộng cao tốc TPHCM - Long Thành

Trong bối cảnh Bộ Giao thông vận tải (GTVT) không thể cân đối được thêm vốn đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 để đầu tư mở rộng tuyến cao tốc TPHCM-Long Thành, phương án Tổng công ty đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) thực hiện đầu tư mở rộng đường cao tốc TPHCM - Long Thành có nhiều thuận lợi.

Bộ GTVT vừa có văn bản báo cáo về phương án đầu tư dự án mở rộng đường cao tốc TPHCM - Long Thành - Ảnh: VEC

Bộ GTVT vừa có văn bản báo cáo về phương án đầu tư dự án mở rộng đường cao tốc TPHCM - Long Thành. Tại văn bản này, Bộ GTVT thống nhất với đề nghị của VEC và Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp kiến nghị cấp có thẩm quyền xem xét giao VEC nghiên cứu, thực hiện các bước chuẩn bị đầu tư mở rộng dự án.

VEC tự huy động vốn cho dự án, hoàn thành vào năm 2026

Trong quá trình nghiên cứu, lập Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, VEC phải tính toán và báo cáo cụ thể khả năng cân đối vốn và cơ chế có liên quan để có thể thực hiện dự án này.

Theo Bộ GTVT, ưu điểm của phương án này là hiện nay VEC đang là chủ đầu tư và quản lý, vận hành, khai thác đường cao tốc TPHCM - Long Thành để thu hồi vốn trả ADB và JICA. Trong bối cảnh Bộ GTVT không thể cân đối được thêm vốn đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 để đầu tư mở rộng tuyến cao tốc này, phương án VEC thực hiện đầu tư mở rộng đường cao tốc TPHCM - Long Thành có nhiều thuận lợi.

Cụ thể, VEC sẽ tự huy động vốn để thực hiện đầu tư mở rộng, tổ chức vận hành, khai thác và thu phí toàn bộ tuyến đường để hoàn vốn đầu tư. Dự kiến, việc đầu tư mở rộng hoàn thành vào đầu năm 2026. 

Bộ GTVT cho rằng, phương án này sẽ không phải xử lý xung đột lợi ích giữa nhà đầu tư mới và VEC; phù hợp với mục tiêu hình thành VEC là cân đối nguồn thu của các cao tốc đã đầu tư để đầu tư cao tốc mới, bao gồm cả việc mở rộng tuyến cao tốc VEC đang khai thác.

Nhiều ưu điểm hơn các phương án đã đề xuất trước đó

Được biết, đây là phương án thứ tư trong số 4 phương án mà VEC đã đề xuất. Ba phương án còn lại được VEC nghiên cứu là: Sử dụng vốn đầu tư công; đầu tư theo phương thức hợp tác công-tư (PPP) loại hợp đồng BOT; nhượng quyền đầu tư, khai thác theo quy định của Luật Quản lý tài sản công.

Theo đánh giá, trường hợp sử dụng vốn ngân sách Nhà nước, tiến độ triển khai dự án sẽ tương đối thuận lợi và dự kiến hoàn thành vào cuối năm 2026.

Tuy nhiên, việc sử dụng vốn trong nước sẽ tạo áp lực lên ngân sách Nhà nước. Bộ GTVT đang tập trung nguồn lực để thực hiện các dự án đường bộ cao tốc như: Cao tốc Bắc - Nam phía đông và một số dự án cao tốc, dự án quan trọng quốc gia khác. Bộ GTVT không thể cân đối vốn đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 để đầu tư dự án như đề xuất.

Trường hợp sử dụng vốn vay ODA, vốn vay ưu đãi, tiến độ triển khai chậm do thực hiện các thủ tục liên quan đến sử dụng vốn vay nước ngoài, dự kiến cuối năm 2027 mới có thể hoàn thành.

Đối với phương án thứ hai (đầu tư theo phương thức PPP loại hợp đồng BOT), nguồn vốn xã hội đầu tư kết cấu hạ tầng giao thông sẽ được thu hút. Nhưng để bảo đảm tính khả thi về tài chính, Bộ GTVT vẫn phải bố trí vốn ngân sách Nhà nước để tham gia dự án. 

Cùng với đó, việc tách bạch doanh thu là rất khó (không thể phân chia doanh thu theo làn xe), chi phí bảo trì và trách nhiệm quản lý, vận hành đường cao tốc giữa nhà đầu tư và VEC. Nếu lựa chọn phương án này, tiến độ triển khai chậm do thực hiện các thủ tục liên quan đến lựa chọn nhà đầu tư, dự kiến cuối năm 2027 mới có thể hoàn thành.

Phương án 3 là nhượng quyền đầu tư, khai thác theo quy định của Luật Quản lý tài sản công.

Theo đó, Bộ GTVT/VEC lập Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, Báo cáo nghiên cứu khả thi dự án rồi tổ chức đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư. VEC bàn giao toàn bộ tài sản đường cao tốc cho nhà đầu tư đầu tư mở rộng, vận hành, khai thác và thu phí toàn bộ đường cao tốc để hoàn vốn đầu tư trong thời gian nhất định rồi bàn giao tuyến đường cho Nhà nước.

Nhược điểm của phương án này là tiến độ triển khai chậm do thực hiện các thủ tục liên quan đến lựa chọn nhà đầu tư. Dự kiến đầu năm 2028 mới có thể hoàn thành. Ngoài ra, pháp luật chưa có quy định rõ Bộ GTVT hay VEC có thẩm quyền tổ chức nhượng quyền.