Bốc xếp hàng hóa xuất, nhập khẩu tại cảng Tân Vũ, Hải Phòng. (Ảnh ĐĂNG DUY)
Tiếp nối những tháng cuối năm 2021, hoạt động xuất khẩu ngay tháng đầu năm 2022 đã đạt kết quả tích cực. Dấu hiệu này cho thấy, khả năng cao mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu đạt khoảng từ 6% đến 8% sẽ hoàn thành, thậm chí kỳ vọng tiếp tục thiết lập thêm các kỷ lục mới.
Tuy nhiên, bên cạnh các yếu tố thuận lợi, hoạt động xuất khẩu trong năm 2022 vẫn phải đối mặt không ít thách thức.
Theo số liệu vừa được Tổng cục Hải quan công bố, tổng trị giá xuất, nhập khẩu hàng hóa cả nước trong tháng 1 đạt 60,29 tỷ USD, trong đó riêng xuất khẩu đạt 30,84 tỷ USD, tăng 8,1% so cùng kỳ năm 2021.
Đặc biệt, trong những ngày nghỉ Tết Nguyên đán Nhâm Dần (từ ngày 29/1 đến 6/2), tổng giá trị hàng hóa xuất khẩu vẫn đạt 1,47 tỷ USD, cao gần gấp hai lần so dịp Tết Nguyên đán năm trước.
Nhiều dự báo tích cực
Là một trong các mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam, kim ngạch xuất khẩu thủy sản tháng 1 đạt hơn 765 triệu USD, tăng 25,7% so cùng kỳ năm 2021.
Đây là mở đầu tốt đẹp, khẳng định dự báo của Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương) về xuất khẩu thủy sản năm 2022 sẽ tiếp tục tăng trưởng tốt, đạt khoảng 2,1 triệu tấn với trị giá 9,2 tỷ USD, tăng 3,9% về lượng và tăng 3,5% về trị giá so năm 2021.
Trong các mặt hàng thủy sản, nhóm hàng tôm vẫn là “át chủ bài” mang về giá trị kim ngạch lớn. Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (Vasep) Nguyễn Hoài Nam nhận định, xuất khẩu tôm sang Mỹ và EU năm 2022 có thể tiếp tục tăng trưởng hai con số; xuất khẩu sang Trung Quốc sẽ phục hồi sau khi giảm mạnh trong năm 2021; riêng sang Hàn Quốc và Nhật Bản dự kiến chỉ tăng trưởng nhẹ do nhu cầu đã khá ổn định.
Hưởng lợi thế từ việc cầu tiêu dùng thế giới đang tăng trở lại, tin vui là nhiều doanh nghiệp ngành dệt may đã có đơn hàng đến hết quý III. Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex) Lê Tiến Trường chia sẻ, thế giới dự báo ngành dệt may sẽ cải thiện khoảng 2,7% (tăng thêm khoảng 20 tỷ USD).
Trên cơ sở này, ngành dệt may Việt Nam đưa ra mục tiêu xuất khẩu năm 2022 đạt khoảng 43 tỷ USD (năm 2021 đạt 39 tỷ USD). Riêng Vinatex đặt mục tiêu tăng trưởng chung hơn 8%, trong đó tập trung vào tỷ lệ giá trị gia tăng và tỷ suất lợi nhuận trên vốn đạt từ 20% đến 25%.
Tương tự, ngành da giày cũng hứa hẹn có nhiều cơ hội về xuất khẩu. Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Da giày-Túi xách Việt Nam (Lefaso) Phan Thị Thanh Xuân thông tin, dự kiến năm 2022, tăng trưởng toàn ngành sẽ ở mức từ 10% đến 15% so với năm 2021, đạt khoảng từ 23 đến 25 tỷ USD.
Bộ Công thương nhận định, một số mặt hàng nông sản như cà-phê, điều, cao-su, rau quả, tiêu, gạo và chè cũng có tiềm năng tăng trưởng tốt trong năm 2022, mang lại đóng góp lớn vào tổng kim ngạch xuất khẩu. Trong đó, riêng cà-phê sẽ tiếp tục tận dụng tốt lợi thế về thuế suất 0% theo Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam-EU (EVFTA) để gia tăng thị phần trong tổng nhu cầu 10 tỷ USD mỗi năm hiện nay của EU.
Cơ hội đan xen thách thức
Nhằm góp phần đạt tốc độ tăng trưởng GDP của cả nước năm 2022 ở mức từ 6% đến 6,5%, ngành công thương đặt mục tiêu kim ngạch xuất khẩu tăng khoảng từ 6% đến 8% và cán cân thương mại duy trì trạng thái thặng dư.
Theo đánh giá của các chuyên gia, thị trường xuất khẩu dự báo tiếp tục phục hồi khi các nước dần kiểm soát được dịch Covid-19, nhiều nước đã và đang triển khai các gói kích thích kinh tế, kích cầu tiêu dùng, qua đó gia tăng nhu cầu hàng nhập khẩu.
Xuất khẩu sang các thị trường đối tác trong các hiệp định thương mại tự do (FTA), nhất là các FTA thế hệ mới cũng sẽ tiếp tục được tăng cường khi doanh nghiệp trong nước dần thích nghi với các cam kết của hiệp định, cùng thuế nhập khẩu ưu đãi sẽ tiếp tục được xóa bỏ hoặc cắt giảm.
Cách thức tiếp cận trong phòng, chống dịch của Việt Nam đã có sự thay đổi cơ bản, doanh nghiệp cũng thích ứng tốt với dịch bệnh. Vì vậy, chúng ta đang có cơ hội lớn để hoàn thành mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu đã đề ra và thậm chí còn cao hơn.
Tuy nhiên, dù xuất khẩu đã khởi sắc ngay từ đầu năm, nhưng không vì thế mà chủ quan, bởi thực tế hoạt động xuất khẩu vẫn đang phải đối mặt với nhiều thách thức.
Theo Bộ trưởng Công thương Nguyễn Hồng Diên, còn những yếu tố thiếu bền vững như quy mô xuất khẩu tăng cao nhưng giá trị gia tăng còn thấp; nhiều ngành hàng còn xuất khẩu sản phẩm thô, sơ chế và phải nhập khẩu thành phẩm đã qua chế biến; tỷ trọng của khối doanh nghiệp “nội” trong tổng xuất khẩu còn thấp;...
Bên cạnh đó, dịch Covid-19 vẫn diễn biến phức tạp, kéo dài và phát sinh các biến thể mới; tăng trưởng kinh tế thế giới chưa vững chắc, tiềm ẩn nhiều rủi ro; chủ nghĩa bảo hộ mậu dịch ngày càng rõ nét, nhiều nước tập trung phát triển sản xuất, thương mại nội địa; xung đột thương mại vẫn là nguy cơ trên toàn cầu;... là các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động xuất khẩu.
Do đó, Cục Xuất nhập khẩu cần tiếp tục tham mưu các cơ chế, chính sách xuất, nhập khẩu phù hợp diễn biến tình hình trong và ngoài nước, không chỉ theo hướng thúc đẩy xuất khẩu mà cần gắn xuất, nhập khẩu với phát triển kinh tế chung của cả nước, tập trung phát triển xuất, nhập khẩu bền vững.
Bên cạnh đó, tuyên truyền, hướng dẫn doanh nghiệp tận dụng cơ hội từ các cam kết quốc tế; thông tin cho doanh nghiệp về những cơ hội thị trường, phương hướng chung là hỗ trợ cho doanh nghiệp Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh, phát huy lợi thế so sánh, đủ sức hội nhập với khu vực và thế giới.
Các đơn vị cần theo dõi để sản xuất theo tín hiệu của thị trường, sản phẩm đáp ứng tiêu chuẩn, quy định để xuất khẩu vào các thị trường lớn, thị trường đối tác trong các hiệp định thương mại tự do.
Cùng với việc tiếp tục mở rộng và đa dạng hóa thị trường, mặt hàng xuất khẩu, Bộ Công thương cũng sẽ chú trọng đổi mới hoạt động xúc tiến thương mại, đẩy mạnh phân phối hàng hóa qua nền tảng số, thương mại điện tử, chú trọng xây dựng, phát triển thương hiệu hàng Việt Nam.
Với doanh nghiệp, để tận dụng tốt cơ hội, lợi thế trong xuất khẩu, Cục Xuất nhập khẩu đã khuyến cáo các doanh nghiệp tiếp tục nâng cao năng lực cạnh tranh, tạo sản phẩm chất lượng cao để đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của thị trường thế giới; đổi mới quản trị, cơ cấu lại hoạt động sản xuất, liên kết chuỗi cung ứng, ổn định nguyên vật liệu đầu vào, ứng dụng khoa học-công nghệ nhằm đáp ứng yêu cầu cao của các thị trường đối tác.
